سلیاک چیست و چه علائمی دارد

بیماری سلیاک چیست؟
بیماری سلیاک یک اختلال خود ایمنی ارثی است که باعث واکنش بدن به پروتئین (گلوتن) می شود. گلوتن موجود در سیستم گوارشی، سیستم ایمنی بدن را تحریک می کند تا آنتی بادی علیه آن تولید کند. این آنتی بادی ها به پوشش روده کوچک (مخاط) آسیب می رسانند. این آسیب به مخاط روده کوچک منجر به ایجاد اختلال در توانایی آن برای جذب مواد مغذی می شود و باعث کمبودهای تغذیه ای می شود.

علت سلیاک 
بیماری سلیاک از انواع بیماریهای چند فاکتوری است یعنی باید چندین عامل وجود داشته باشند تا فرد به چنین بیماری مبتلا گردد. زمانی که مصرف خوراکی های حاوی گلوتن از سنین زیر 4 ماهگی شروع می شود ( قطع شیر مادر) احتمال ابتلا به این بیماری گوارشی به شدت افزایش می یابد. برخی از مهمترین علل بیماری سلیاک به این شرح است:

ژن های مستعد کننده بیماری ( عامل وراثت) – 10 تا 20 درصد احتمال را افزایش می دهد.
مصرف مواد غذایی حاوی گلوتن
زمان شروع غذاهای کمکی حاوی گلوتن در دوران شیرخوارگی
ابتلا به عفونت های ویروسی در دوران شیرخوارگی
مصرف توکسین های غذایی و عادات غذایی
بارداری
آلرژی
همچنین افراد مبتلا به دیابت ( وابسته به انسولین)، کولیت روده و مشکلات تیروئید شانس بیشتری برای ابتلا به این اختلال روده ای دارند.

علائم سلیاک در بزرگسالان
سلیاک می تواند علائم مختلف و متفاوتی را ایجاد نماید، اما در برخی موارد این بیماری هیچ علائمی نشان نمی دهد، در این مورد قسمتی از روده فرد سالم بوده و قادر به جذب مواد مغذی کافی برای پیش‌گیری از بروز علائم است. برخی از علائم گوارشی بیماری سلیاک در بزرگسالان شامل:

نفخ و گاز
اسهال یا یبوست 
کاهش وزن ناگهانی
درد شکم
حالت تهوع و استفراغ
در عین حال نیمی از بزرگسالانی که به سلیاک مبتلا می شوند علائم گوارشی را تجربه نمی کنند. برخی از علائم شایع دیگر سلیاک شامل:

سوء جذب آهن و ویتامین  B12 و به دنبال آن کم خونی
از دست دادن تراکم استخوان (پوکی استخوان)
خشکی و ظاهر شدن جوش روی پوست
زخمهای دهانی
سردرد و خستگی
آسیب سیستم عصبی (عدم تعادل و هماهنگی بدن)
درد مفاصل
کاهش عملکرد طحال( هیپوسپلنیسم)
افزایش آنزیم های کبدی

علائم سلیاک در کودکان
کودکان نسبت به بزرگسالان بیشتر علائم گوارشی از خود نشان می دهند. برخی از علائم سلیاک در کودکان عبارتند از:

حالت تهوع و استفراغ
یبوست یا اسهال مزمن
تورم شکم
گاز
مدفوع کم رنگ و بدبو
کوتاهی قد 
تاخیر در بلوغ
عدم رشد 
آسیب به مینای دندان
کاهش وزن
کم خونی
بلوغ تاخیری
علائم عصبی (اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی، ناتوانی در یادگیری، سردرد، عدم هماهنگی عضلات و تشنج)

سلیاک خاموش
تشخیص این اختلال گوارشی دشوار است زیرا که بسیاری از افراد هیچ یک از علائم این بیماری را تجربه نمی کنند. (قسمتی از روده این افراد سالم بوده و مواد مغذی از این همین طریق جذب می شوند) از طرفی به علت مشترک بودن علائم این بیماری با بیماری های دیگری نظیر روده تحریک‌ پذیر، بیماری کرون، کولیت زخمی، دیورتیکولوزیس، عفونت‌های روده کوچک، نشانه های خستگی مزمن و افسردگی این بیماری به درستی تشخیص داده نمی شود و حتی ممکن است تحت درمان بیماری های دیگر قرار بگیرند که در این صورت بیماری آنها درمان نخواهد شد. در هر حال افراد مبتلایی که هیچ یک از علائم سلیاک را نداشته و یا بیماری آنها به درستی تشخیص داده نمی شود، در دوره سلیاک خاموش قرار دارند. ( از هر 7 نفر مبتلا به سلیاک، بیماری 6 نفر از آنها اشتباه تشخیص داده می شود). برخی از افراد تصور می کنند این بیماری نادر است در صورتی که آمار ابتلا به این بیماری 1 نفر از هر 500 نفر است. در حال حاضر ایران چیزی در حدود 150 هزار مبتلا به سلیاک دارد. این اختلال روده ای تنها مختص کودکان نیست بلکه ممکن است در هر سنی حتی کهنسالی ایجاد شود.