اسکیزوفرنی چیست؟
اسکیزوفرنی یک اختلال روانی شدید است که فرایند تفکر، احساسات و رفتارهای فرد را مختل می‌کند. این اختلال معمولاً با دوره هایی از روان پریشی مشخص می‌شود که با درک نادرست از واقعیت و باور های غلط همراه است. این علائم می توانند زندگی روزمره و روابط اجتماعی فرد را مختل کنند. اسکیزوفرنی معمولاً در دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی تشخیص داده می شود و مردان معمولاً علائم را در سنین پایین تری تجربه می‌کنند.
علائم اسکیزوفرنی
طیف علائم اسکیزوفرنی می تواند گسترده و متنوع باشد و به سه دسته علائم مثبت، منفی و شناختی تقسیم می شود. در زیر به بررسی هر سه دسته علائم می پردازیم.
علائم مثبت اسکیزوفرنی
علائم مثبت به آن دسته از علائمی اطلاق می‌شود که نمایانگر افزایش یا تحریف در رفتارهای فرد می باشند. این علائم شامل موارد زیر می‌باشند:
توهم: رایج ترین نوع توهمات در شیزوفرنی، توهمات شنیداری (شنیدن صداها) می باشد، اما اسکیزوفرنی می تواند با توهمات بصری، لمسی یا بویایی نیز همراه باشد.
هذیان: باورهای غلطی که به شدت در ذهن فرد ریشه دارند و با واقعیت تناقض دارند. هذیان‌های رایج شامل باور به هدف قرار گرفتن، داشتن توانایی های استثنایی یا باور به اینکه افکار فرد تحت کنترل نیروهای خارجی هستند می باشند.
تفکر آشفته: افرادی که به اختلال اسکیزوفرنی مبتلا هستند ممکن است در سازماندهی افکار مشکل داشته باشند که این امر منجر به گفتار نامفهوم یا دشواری در ادامه دادن مکالمات می شود. این افراد ممکن است به طور مکرر از یک موضوع به موضوع دیگر بدون ارتباط منطقی بپردازند.
علائم منفی اسکیزوفرنی
علائم منفی شامل کاهش یا از دست دادن عملکردهای طبیعی است. علائم منفی اسکیزوفرنی می تواند شامل موارد زیر باشد:
کاهش هیجان: کاهش در بیان احساسات، مانند نداشتن تغییرات چهره یا حرکات دست.
بی انگیزگی: فقدان انگیزه برای انجام وظایف روزمره یا فعالیت های هدف‌مند.
ناتوانی در لذت بردن: کاهش توانایی برای تجربه لذت یا علاقه به فعالیت هایی که قبلاً لذت‌بخش بودند.
انزوا اجتماعی: دشواری در حفظ روابط یا مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی.
علائم شناختی اسکیزوفرنی
علائم شناختی می‌توانند حافظه، توجه و عملکرد فرد را تحت تاثیر قرار دهند. علائم شناختی اسکیزوفرنی معمولا شامل موارد زیر می شود.
اختلال در حافظه کاری: دشواری در حفظ و پردازش اطلاعات در ذهن.
کاهش توجه: مشکل در تمرکز یا توجه به وظایف.
اختلال در عملکرد اجرایی: دشواری در برنامه ریزی، سازمان دهی و تصمیم گیری.
علت اسکیزوفرنی
علت دقیق اسکیزوفرنی هنوز ناشناخته است، اما تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، زیستی و محیطی می‌تواند به بروز این اختلال کمک کنند. شایع ترین علل اسکیزوفرنی به شرح زیر است.
ژنتیک: افرادی که یکی از بستگان درجه اول (مانند والدین یا خواهر و برادر) آنها به اختلال اسکیزوفرنی مبتلا است، در خطر بیشتری برای ابتلا به اسکیزوفرنی قرار دارند.
شیمی و ساختار مغز: اختلالات در انتقال دهنده های عصبی، به ویژه دوپامین و گلوتامات، در اسکیزوفرنی دخیل هستند. تغییرات ساختاری در مغز، مانند بزرگ شدن بطن های مغزی، نیز ممکن است در برخی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی مشاهده شود.
عوامل محیطی: قرار گرفتن در معرض ویروس ها، سوء تغذیه یا استرس در دوران رشد اولیه می‌تواند خطر ابتلا به اسکیزوفرنی را افزایش دهد. مصرف مواد مخدر، به ویژه حشیش یا داروهای توهم زا، نیز با افزایش خطر ابتلا به اسکیزوفرنی در افرادی که مستعد این اختلال هستند، مرتبط است.
استرس : اگرچه استرس به طور مستقیم علت اسکیزوفرنی نیست، اما سطوح بالای استرس، به ویژه در دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی، می‌تواند باعث بروز این اختلال در افرادی شود که زمینه ژنتیکی برای آن دارند.
